سوییس کشوری آلپی در گذرگاه شمال-جنوب

بیرون نمای کشور سوییس، تنها قسمتی از گوناگونی های تاریخ آفرینش شگفت انگیز و زیبای آن را نشان می دهد. از دیدگاه جغرافیایی، سوییس کشوری است جوان. یخچال ها و رودهای حاصل از آب شدن آنها در دوران یخبندان، روان آبهای سطحی پس از دوران یخبندان و در پی آن خاک ریزش ها، معماری نمای سوییس را سرشته اند. این رویداد ها در بین چندین هزار سال تا چندین صد هزار سال پیش فرم هایی را پدید آورده اند که برای چشم غیر مسلح ناپیدا می باشد. از آن جمله می توان به نما های زیر بیرونی، لایه های فشرده دوران ترشیاری ( سنگ های آهکی در Mittelland)، دریای مزوزوئیک (Kalkalps که از سنگ آهکی و دولومیت تشکیل شده است و همچنین کوه های Jura) و حتی کوه های پیرتر که از زمان پیدایش سوییس در حدود 5 میلیون سال پیش بوجود آمده اند، اشاره کرد.

کشورهای بی شماری در دنیا یافت می شوند که بتوانند به جنبه های دیگرگون خود ببالند. اما سوییس شاید تنها کشوری باشد که در آن گوناگونی های آفرینشی و چشم اندازهای زیبا همگی تنها در یک منطقه کوچک به دور یکدیگر گرد آمده اند. از دیدگاه زمین شناسی سوییس کشوری بسیار پیچیده است. این سرزمین میهمان بخشی از کمان Alps است که در یک گستره ی 1000 کیلومتری از Nice در فرانسه تا ساحل مدیترانه و Vien کشیده شده است. در فاصله نزدیکی از آن کوه های Mittelland و Jura قرار دارند که از دیگر دورنما های اصلی کشور می باشند. آلپ نزدیک به 60٪، میتلند 30٪ و ژورا 10٪ سطح کوهستانی کشور را در بر دارند. گذشته از آن، کشور سوییس در جنوب دارای زمین های مسطح Po و در بالاترین قسمت های شمالی در ساحل Rhine، به جنگل های Black می رسد. می توان گفت که سوییس تمام آلپ مرکزی را در بر گرفته و از این رو 20٪ آن را مالک می باشد. تمام رودهای اصلی سوییس، راین،Rhône،Russ و Tichino از St.Gotthard سرچشمه گرفته به سمت های مختلف روان می شوند. در حقیقت، دره های این رودها آلپ را به چند برش بخش می کند. بخش شمال شرقی آلپ سوییس شامل Alpstein-Toggenburg Glarus، Schwzy و Uri آلپ شرقی است. بخش غربی آن شامل Vaud،Fribeurg ،Bernese ، UnderWalden و اورای آلپ غربی می باشد. و در نهایت بخش مرکزی Valais، تیچینو و Grisons را در بر گرفته است. آلپ خود از چین خوردگی هایی برآمده است که یکی پس از دیگری بر روی هم پدید آمده و زیر بار فرسایش قرار گرفته اند. میانگین بلندی آن نزدیک به 1700 متر بوده و در حدود 100 قله با ارتفاع نزدیک به 4000 متر یا بیش از آن دارد. بلندترین قله سوییس Dufour در Mont-Rosa Massif با بلندی 4634 متر به چشم می خورد. هسته آلپ از گرانیت قدیمی و ورقه های کریستالین به همراه رسوب های جوان تر که با مواد گوناگون پوشیده شده اند، تشکیل شده است. بنابر این آلپ تابلویی از دره های چند لایه، تراس ها، برآمدگی ها، گردنه ها و دالان های قله ایست. تمام این نما ها در دوران یخبندان بوجود آمده اند. دامنه های آلپ شمال غربی، عموما از کنگلومرا تشکیل شده و بلندترین قله آن از سطح دریا 2000 متر بلندی دارد. میتلند نیز به موازات آلپ شکل گرفته، اما در پی چین خوردن آلپ و ژورا، شاخابه ها و دریاچه هایی نیز در بین این دو باقی مانده اند.

(یک تاکستان در آلپ سوییس)

چین خوردن آلپ که فرسایش شدیدی را در پی داشت، باعث شد تا جریان های کوهستانی، میزان زیادی ماسه، شن و سنگریزه را با خود به دشت ها بیاورند. امروزه در میتلند این مواد در زیر فشار بسیار زیاد، لایه هایی را پدید آورده اند که به آنها صخره های آهکی می گویند. در دوره های یخبندان گوناگون ( که آخرین آنها تا 10000 سال پیش از میلاد مسیح ادامه داشت)، تقریبا تمام سطح این صخره ها با یخ رفت پوشیده شد. بسیاری از همین یخ رفت ها، به شکل تپه های بلند و طولانی در آمدند. فرسایش ناشی از دوران یخبندان و رسوب گیری، دورنمایی موجی شکل پدید آورد که به نوبه خود باعث پیدایش دریاچه ها شد.

امروزه میتلند که بلندی آن بطور میانگین به 580m می رسد، نوار پهنی را از دریاچه ژنو تا دریاچه Constance پیراسته است. این بخش از سوییس دارای آب و هوایی به مراتب دلپذیر تر از آلپ و ژورا می باشد. و شاید به همین خاطر است که میتلند به قلب اقتصادی سوییس تبدیل گشته است و نهاده های اقتصادی و آمد و شد به خوبی در آن گسترش یافته اند. ژورا نیز همانند آلپ از کمانی کوهستانی بهمراه رشته کوه ها و فلات ها تشکیل شده است اما به هر حال از پیچیدگی کمتری نسبت به آلپ برخوردار است. میانگین بلندی این کوهستان 700m می باشد، اما قلل بالای 1600m نیز در آن به چشم می خورد. بلندترین قله ژورا Mont-Tender در ایالت والاد با 1679m بلندی قرار دارد. ژورا دارای سه گونه رشته کوه متفاوت می باشد، که در جنوب، FaultenJura در شمال Plateaujura و در شرق Tafeljura نام دارند. تراس های چین خورده توسط آلپ، در تمام میتلند گسترده شده و به نوبه خود باعث چین خوردگی های منظم، موازی و موجی شکل بیشتری گشته است که یکی از آنها ژورا، کوهستان آهکی است. بنابر این ژورا نیز وجود خود را همانند میتلند مدیون آلپ است. فرسایش این چین خوردگی ها، تنگه ها و دره های بی شماری را باقی گذارده است. قسمت هایی از رودهای ژورایی که به سمت میتلند جریان دارند، توسط این چین خوردگی ها به شکل عمودی بریده شده اند، و تراگذارهای اریب خاص ژورا را پدید آورده اند. این شیاره ها راه آمد و شد به ژورا را بسیار آسان کرده است.